احتمال تغییر مسیر پس‌اندازها

به گزارش بنکر (Banker)، آمار بانک مرکزی از وضعیت کل مانده سپرده‌های بانکی درحالی نشان از رشد حجم سپرده‌ها در پایان شهریور دارد که به دلیل تکرار نوسان‌های ایجاد شده در بازارهای موازی، این نگرانی وجود دارد که این شرایط باعث مهاجرت بخشی از سپرده‌های بانکی از بلندمدت به کوتاه‌مدت و بخشی از سپرده‌ها هم از شبکه بانکی خارج شود و به سمت بازارهای دیگر از جمله بازار سهام، خودرو، طلا، ارز، مسکن و… تغییر مسیر دهند.
از این رو کارشناسان تاکیدشان این است که برای ماندگاری منابع در سیستم بانکی، رویکرد بانک مرکزی باید همچنان ثبات بخشی به بازار ارز و سایر بازارهای موازی باشد و در نهایت منابع موجود در نظام بانکی به شکل هدفمند به سمت بخش مولد سوق داده شود تا بلکه این مهم زمینه مهار و کنترل حجم نقدینگی در کشور را که این روزها به بیش از ۲هزار هزار میلیارد تومان رسیده را فراهم کند.

مراقب سرعت گردش پول باشید
محمد ربیع‌زاده از کارشناسان حوزه بانکی دراین باره با بیان اینکه درحالی آمارهای بانک مرکزی نشان ازاین امر دارد که سپرده‌های بانکی در تابستان امسال افزایش یافته که به نظر می‌رسد یکی از دلایل این امر به ثبات رسیدن بازارهای موازی و بازدهی منفی بوده که بازار ارز، سکه و… به سرمایه‌گذاران داده است، دراین باره افزود: از آنجایی که بازار پول سود قطعی به سپرده‌گذاران می‌دهد و در عین حال از نقدشوندگی سریع برخوردار است، بنابراین توانسته به عنوان یکی از بازارهای مطمئن برای افرادی که ریسک‌پذیری پایینی دارند، به شماراید و همین امر شرایط را برای ورود سرمایه‌ها به این بازار فراهم کند.
او افزود: البته ذکر این نکته حائز اهمیت است که در هیچ شرایطی نمی‌توان گفت که پول از سیستم بانکی خارج می‌شود چون فقط، ترکیب سپرده‌گذاری در بانک‌ها است دستخوش تغییرات می‌شود و از بلندمدت به کوتاه‌مدت تغییر مسیر دهد. یا اینکه پول با هدف انجام یک معامله از بانکی خارج و پس انجام معامله، به بانک دیگری منتقل می‌شود که در نهایت محل ماندگاری این منابع، بانک خواهد بود.
به گفته وی، موضوعی که دراین بین وجود دارد که می‌تواند نگران‌کننده باشد، این است که با تغییر ترکیب سپرده‌های بانکی از بلندمدت به کوتاه‌مدت، این موضوع در نهایت می‌تواند سرعت گردش پول را در جامعه بالا ببرند که این اصلا به نفع اقتصاد کشور نیست.
ربیع‌زاده تصریح کرد: زمانی که سرعت گردش پول در جامعه افزایش می‌یابد این موضوع به تورم دامن می‌زند و در نهایت نقدینگی را به سمت بازارهای غیرمولد می‌برد که می‌تواند در اقتصاد التهاب ایجاد کند.
به گفته این کارشناس، دراین شرایط بهترین اقدام این است که منابع بانکی به شکل هدفمند به سمت بخش واقعی اقتصاد حرکت و بخش‌های مولد را تقویت کند. بی‌تردید در این شرایط نه تورم به شکل لجام گسیخته افزایش خواهد یافت، نه نگرانی از بابت خروج منابع از بانک‌ها و حرکت به سمت بازارهای غیرمولد وجود خواهد داشت. ضمن اینکه ازاین بابت می‌توان حجم نقدینگی را در کشور که این روزها به رقم قابل توجهی رسیده را مهار کرد.
ربیع‌زاده معتقد است منابع بانک‌ها باید به سمت طرح‌ها و پروژه‌های نیمه تمام حرکت کند تا با به بهره‌برداری رسیدن هرچه سریعتر این طرح‌ها، اشتغالزایی در کشور افزایش یابد و تولید رونق بگیرد. این موضوع ضمن اینکه باعث می‌شود تا منابع بانک‌ها در کوتاه‌ترین زمان به سیستم بانکی بازگردد، می‌تواند به شکل قابل‌توجهی رشد نقدینگی را در کشور کنترل کند و این موضوع بسیار مهمی است.

 سفته بازی همچنان خطرناک است
علی صادقین از دیگر کارشناسان این حوزه و استاد دانشگاه نیز در این باره معتقد است به دلیل انتظارات تورمی و شکل‌گیری تورم افسار گسیخته در کشور که پس از خروج امریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها اتفاق افتاد، منابع به سرعت از بانک‌ها خارج و وارد بازارهای موازی از جمله، طلا، سکه، ارز، مسکن، زمین و… شد و بازارهای مالی و غیر مالی را دچار یک شوک بزرگ کرد.
او ادامه داد: این شرایط درحالی اقتصاد کشور را در سال ۹۶ دچار تنش و بحران‌های شدیدی کرد که در پی آن با اصلاح سیاست‌های پولی و ارزی که از سوی دولت و بانک مرکزی اتخاذ شد، اقتصاد ایران تاحدی به سمت آرامش پیش رفت و تورم انتظاری در بازارها تاحدی کنترل شد که این شرایط در نهایت منابع را به سمت بانک‌ها سوق داد.
به گفته این کارشناس، در چنین شرایطی که انتظارات تورمی کنترل شد و بازارهای موازی مثل قبل بازدهی مناسبی به سرمایه‌گذاران نمی‌داد، بنابراین رشد ۳۰ درصدی سپرده‌های بانکی در پایان شهریور امسال، به روایت آمارهای بانک مرکزی، امری طبیعی بوده و خیلی هم دور از انتظار نبوده است.
صادقین با تاکید براینکه در این بازه زمانی بانک مرکزی به شکل مناسبی توانست انتظارات تورمی را در جامعه کنترل کند و یک ثبات نسبی را در اقتصاد به وجود آورد، یادآورشد: این شرایط باعث شد تا پول‌های سرگردان وارد بانک‌ها و دراین محل ماندگار شوند.
او ادامه داد: اما با این وجود، از آنجایی که همچنان پول داغ و سپرده‌های دیداری به شکل راکد در جامعه وجود دارد، این نگرانی همچنان هست که با تلنگر یا شوکی، این پول‌ها وارد یکی از بازارهای موازی شود و بار دیگر یکی از بازارهای ارز، سکه، خودرو و… را ملتهب کند که نمونه چنین شوکی را در یک ماه گذشته شاهد بودیم.

وی به صمت افزود: زمانی که نرخ بنزین گران شد، بار دیگر به دلیل ایجاد تورم انتظاری در کشور، منابع از بانک‌ها خارج و به سمت بازارهای دیگر روانه شود. با توجه به این شرایط، به نظر می‌رسد بهترین راهکار این است که بانک مرکزی با همان رویکرد گذشته که در حوزه سیاست‌گذاری پولی و ارزی، همچنان به بازار ارز و سکه و… ورود کند و با ایجاد ثبات در بازارها، فضای سفته بازی ایجاد شده را کم کند.

او معتقد است: بانک مرکزی می‌تواند با انضباط پولی و کنترل انتظارات تورمی و همچنین کاهش سرعت گردش پول شرایط را بار دیگر به سمت ثبات و تعادل پیش ببرد و زمینه خروج منابع از بازارهای سفته بازی را فراهم کند. این کارشناس براین باوراست که با ماندگاری منابع در بانک‌ها آن‌هم در بلند مدت، بانک‌ها می‌توانند قدرت برنامه‌ریزی بیشتری داشته باشند و این منابع را به شکل درست به سمت بخش‌های مولد کشور سوق دهند و این بهترین اقدام است. به گفته صادقین، باید قبول کنیم که نقدینگی ۲ هزار هزار میلیارد تومانی، عدد بزرگی است که اگر از سرعت رشد یا حجم آن کم نشود، می‌تواند آسیب‌های بسیار جدی‌تری به اقتصاد کشور بزند.

این کارشناس معتقد است که درحال‌حاضر برای تحقق این هدف، اقدامی که در حوزه سیاست گذاری‌ها باید انجام شود، کنترل پایه پولی در کشور است که باید مدنظر بانک مرکزی قرار گیرد. او افزود: دراین راستا باید بدهی دولت به بانک مرکزی که به طرز عجیبی رشد کرده، کنترل و همزمان بدهی بانک‌های تجاری به بانک مرکزی نیز کاهش یابد. به گفته صادقین، بانک مرکزی می‌تواند این اقدام را از طریق عملیات بازار باز انجام دهد، ضمن اینکه در بودجه سال آینده مقرر شده بانک‌ها در ازای اضافه برداشتی که از بانک مرکزی خواهند داشت، به عنوان وثیقه اوراق بدهی از بازار تهیه کنند که این سیاست خوبی است که می‌تواند آثار مثبت برجای بگذارد.

*زهره محسنی شاد