اثرات تورمی شیوع ویروس کرونا و همچنین تبعات جنگ روسیه و اوکراین، بانک‌های مرکزی کشورهای مختلف را به تکاپو انداخته تا از افزایش نرخ بهره برای کنترل تورم استفاده کنند. با این وجود به نظر می‌رسد که سیاست‌گذاران اقتصادی در ایران همچنان اعتقادی به استفاده از ابزارهای پولی برای کنترل تورم ندارند.
افزایش دوباره نرخ بهره آمریکا
شب گذشته، فدرال رزرو یا همان بانک مرکزی ایالات متحده، نرخ بهره جدید شبکه بانکی آمریکا را اعلام کرد. این نرخ مطابق پیش‌بینی کارشناسان، با افزایش ۰.۷۵ درصدی به ۲،۵ درصد رسید.
روند افزایش نرخ بهره فدرال رزرو، از مارس سال ۲۰۲۲ آغاز شد. افزایش نقدینگی در اقتصاد به واسطه وام‌هایی که دولت آمریکا در زمان پاندمی کرونا به مردم پرداخت کرده بود، به همراه اثرات جنگ ایران و روسیه، فدرال رزرو را بر آن داشت که از ابزار نرخ بهره برای کنترل تورم استفاده کند.
به این ترتیب نرخ بهره از حدود صفر، به ۰.۲۵ درصد افزایش یافت. اما این پایان ماجرا نبود و نرخ بهره آمریکا در ادامه به ۱٫۷۵ درصد رسید و رکورد ۳۰ساله خود را شکست. حالا هم نرخ بهره فدرال رزرو در ادامه روند صعودی خود به ۲،۵ درصد رسیده است.
البته آمریکا تنها کشوری نبود که از ابزار نرخ بهره برای کنترل نرخ تورم استفاده کرد.
افزایش نرخ بهره در بانک‌های اروپا و آسیا
اواخر هفته گذشته، بانک مرکزی اروپا برای اولین بار در بیش از یک دهه، نرخ بهره خود را افزایش داد. به این ترتیب، نرخ بهره بانکی در منطقه یورو از منفی ۰٫۵ درصد به صفر رسید. همچنین بانک مرکزی اروپا اعلام کرد که احتمال افزایش بیشتر نرخ بهره متناسب با شرایط آتی بازار پول منطقه وجود دارد.
بسیاری از بانک‌های مرکزی آسیایی نیز گرچه با تاخیر، اما در مسیر افزایش نرخ بهره قدم گذاشته‌اند. کره جنوبی، هند، سنگاپور، فیلیپین و تایلند از کشورهایی هستند که برای مقابله با موج تورم جهانی، نرخ بهره خود را افزایش داده‌اند.
اقتصاد ایران در جهت مخالف جهان
به‌رغم اینکه اقتصادهای بزرگ از نرخ بهره به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای کنترل تورم استفاده می‌کنند، سیاست‌گذاران ایرانی در خلاف این جهت حرکت می‌کنند.
نرخ بهره سپرده، مدت‌هاست در محدوده ۱۸ درصد ثابت باقی مانده و دولت به کلی استفاده از این ابزار را به فراموشی سپرده است. در حال حاضر، تنها نرخ سود بین‌بانکی در اقتصاد ایران متغیر است. اما با وجود حرکت سود بین‌بانکی در یک روند صعودی از ابتدای امسال، دولت و بانک مرکزی تصمیم به کنترل آن گرفته‌اند.
حال به نظر می‌رسد اعتراض‌های ممتد بورسی‌ها به افزایش نرخ بهره بین‌بانکی و فشار دولت، بالاخره بانک مرکزی را تسلیم کرده است. به این ترتیب باید منتظر کاهش نرخ بهره بین‌بانکی در آینده باشیم.
چه چیزی مهم‌تر از کنترل تورم است؟
آمریکا و اروپا در حالی برای کنترل تورم به چنین تکاپویی افتادند که تورم آنها به حدود ۹ درصد رسیده است. اما اقتصاد ایران سال‌هاست با تورم‌های بالای ۴۰ درصد دست و پنجه نرم می‌کند. شاخصی که دو ماهی می‌شود سقف ۵۰ درصد را هم پشت سر گذاشته است. در ابن شرایط، سیاست‌گذاران اقتصادی نه‌تنها اقدامی برای کنترل تورم انجام نمی‌دهند، بلکه برای حفظ سرمایه عده‌ای در بورس، سیاست‌های تورم‌زا هم اتخاذ می‌کنند.
بی‌شک، هزینه این سیاست‌گذاری‌های ذی‌نفعانه، فقط و فقط بر دوش مردم خواهد بود. مردمی که همین حالا هم با تورم بالای ۴۰ درصد و تورم مواد غذایی بالای ۸۰ درصد، برای تامین معیشت خانواده‌های خود با مشکلات جدی مواجه هستند.
حال سوالی که دولت و سیاست‌گذاران اقتصادی باید به آن پاسخ دهند این است که در شرایط کنونی، چه چیزی مهم‌تر از کنترل تورم است؟
تجارت نیوز
