بر اساس قانون صدور چک در ایران، برخی از چک‌ها قابلیت پیگیری کیفری ندارند. یعنی منجر به حبس یا مجازات‌های کیفری برای صادرکننده چک نخواهد داشت.
به گزارش بنکر (Banker)، گرچه شکایت کیفری ممکن نیست، اما دارنده چک همچنان می‌تواند از طریق دادخواست حقوقی، اجرای ثبت یا وصول از طریق اجراییه بانک برای دریافت وجه چک اقدام کند.
چک‌هایی که قابلیت پیگیری کیفری ندارند:
- چک‌های بدون تاریخ یا چک‌های وعده‌دار
- چک‌هایی که تاریخ صدور آن‌ها با تاریخ سررسید متفاوت باشد یا دارای وعده پرداخت باشند، جنبه کیفری ندارند.
- چک‌های مشروط
- اگر در متن چک شرطی برای پرداخت ذکر شده باشد (مثلاً “مشروط به انجام یک معامله خاص”)، در صورت عدم پرداخت، نمی‌توان علیه صادرکننده شکایت کیفری کرد.
- چک‌های تضمینی
- چک‌هایی که به عنوان ضمانت پرداخت داده شده‌اند (مثلاً چک‌های ضمانت وام، ضمانت انجام کار و…)، در صورت برگشت خوردن، فقط قابلیت پیگیری حقوقی دارند.
- چک‌هایی که برای معاملات نامشروع یا غیرقانونی صادر شده‌اند
- اگر ثابت شود که چک بابت فعالیت‌های غیرقانونی یا معاملات نامشروع (مانند قمار، خریدوفروش غیرقانونی و…) صادر شده است، امکان پیگیری کیفری آن وجود ندارد.
- چک‌هایی که بیش از سه سال از تاریخ سررسیدشان گذشته باشد
- طبق قانون جدید صدور چک، اگر دارنده چک در مدت سه سال از تاریخ سررسید، برای وصول آن اقدام نکند، چک قابلیت پیگیری کیفری را از دست می‌دهد.
- چک‌هایی که دارنده آن‌ها بعد از برگشت، چک را انتقال داده باشد
- اگر چک برگشت خورده باشد و دارنده، آن را به شخص دیگری انتقال دهد، انتقال‌گیرنده جدید دیگر نمی‌تواند شکایت کیفری کند و فقط از طریق حقوقی می‌تواند اقدام کند.
- چک‌هایی که بانک به دلیل دستور عدم پرداخت از سوی صادرکننده، آن را پاس نکرده باشد
- اگر صاحب چک دستور عدم پرداخت آن را به بانک بدهد (مثلاً به دلیل سرقت، مفقود شدن، جعل و…)، در این شرایط نیز امکان پیگیری کیفری وجود ندارد.
-
چک‌های مربوط به حساب‌های مسدود شده پس از گذشت یک سال از تاریخ برگشت
- اگر چکی از یک حساب مسدود صادر شده باشد و دارنده چک در مدت یک سال از تاریخ برگشت برای شکایت کیفری اقدام نکند، دیگر امکان پیگیری کیفری وجود نخواهد داشت.
