فعلا دلار آمریکا در کانال 79هزار تومان پارک کرده و از کانال 80هزار تومان که در هفته گذشته به آن رسید، پایین‌تر آمده‌است.
به گزارش بنکر (Banker)، انتظار فعالان اقتصادی و سیاستگذار ارزی ایران است که با ورود ارز پتروشیمی‌ها به بازار ارز تجاری، شوک جدیدی به بازار وارد نشود.
آیا این انتظار در عمل محقق می‌شود یا تحولات هفته‌های آینده باز هم انتظارات تورمی را تشدید می‌کند؟
ارزش هر دلار آمریکا در برابر ریال ایران در 3سال گذشته 179درصد، در یک سال اخیر 55درصد، در 6ماه گذشته 33درصد و در یک‌ماه اخیر هم 11درصد قد کشیده که به‌معنای افت محسوس ارزش ریال در برابر ارزهای جهان‌روای خارجی است؛
روندی که البته هم انتقادها را تشدید و هم نگرانی‌ها را افزون کرد، تا اینکه سرانجام در هفته‌ای که گذشت، یک توافق بر سر عرضه ارز صورت گرفت؛ توافقی که اجرای آن از ابتدای هفته جاری استارت خورد و باعث شد روز دوشنبه قیمت هر دلار آمریکا برای دقایقی به 78هزارو980تومان هم برسد.
اثر تصمیم‌های جدید ارزی
یک هفته پیش بود که بانک مرکزی با مدیران پتروشیمی به توافق رسید تا عرضه این هلدینگ‌ها به بازار ارز تجاری از هفته جاری شروع و اوراق ارزی هم در مرکز مبادله منتشر شود.
هدف از این تصمیم به‌گفته محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی، پیش‌بینی‌پذیرشدن نرخ ارز بود و قرار شد نرخ ارز بر مبنای عرضه و تقاضا و توافق تعیین شود تا به‌این‌ترتیب تمام معاملات قانونی و نیازهای تجاری و خدماتی بازرگانان و مردم در این بازار تامین شود.
این مقام بانک مرکزی تصریح کرد: فعالیت سامانه ارز تجاری به‌گونه‌ای است که نه‌تنها نهاد سیاستگذار از تامین نیازهای ارزی کشور در نظامی کارا و مبتنی بر بازار اطمینان حاصل می‌کند، بلکه عرضه‌کنندگان نیز می‌توانند با عرضه ارز صنعت خود نسبت به تامین مالی و نیازهای توسعه‌ای خود اقدام کنند.
علاوه بر این نرخی شکل خواهد گرفت که به نفع متقاضی و عرضه‌کننده است و رانت و انتفاعی متوجه دلالان و واسطه‌ها نخواهد بود. اما بانک مرکزی به‌دنبال چیست؟
فرزین با بیان اینکه به‌دنبال به‌حداقل‌رساندن حجم معاملات ارزی در بازارهای غیررسمی هستیم، می‌افزاید: براساس برآوردها، به‌واسطه راه‌اندازی سامانه ارز تجاری، نزدیک به 70 یا 80میلیارد دلار در این بازار معامله انجام خواهد شد و با توجه به حجم معاملات، این نرخ باید مبنای بازار ارز کشور باشد و به بازارها علامت‌دهی کند.
تصمیم ارزی سران قوا
16دی نشست مهم ارزی سران قوا برگزار شد و رئیس‌کل بانک‌مرکزی گزارشی ارائه کرد و درنهایت 2تصمیم مهم گرفته شد؛
تصمیم اول این بود که بازار ارز تجاری عمق پیدا کند و تمامی شرکت‌های صادراتی موظف شوند ارز صادراتی‌شان را در این بازار عرضه کنند.
تصمیم دوم هم کنترل و مدیریت تقاضای ارز تجاری با همکاری دستگاه‌های ذیربط از طریق نظارت بر کلیه ثبت‌سفارش‌ها براساس تقاضاهای واقعی بود.
برایند این تصمیم تقویت عرضه ارز تجاری از یک سو و مدیریت تقاضای ارز و جلوگیری از ثبت‌سفارش‌های صوری از سوی دیگر است؛
اما سؤال مهم این است که آیا شکاف بین نرخ ارز تجاری و بازار آزاد کم خواهد شد؟
پتروشیمی‌ها چقدر ارز تزریق می‌کنند؟
سؤال مهم این است که هلدینگ‌های پتروشیمی قرار است چه میزان ارز به بازار ارز تجاری ایران تزریق کنند؟
احمد مهدوی، دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی ایران با اشاره به آمار ماهانه فروش ارز پتروشیمی‌ها در سامانه نیما عنوان کرد: در آبان‌ماه سال گذشته 832میلیون دلار ارز در سامانه نیما از سوی پتروشیمی‌ها به فروش رسیده‌است؛ درحالی‌که در آبان‌ماه سال‌جاری این میزان 946میلیون دلار بوده‌است.
به‌گفته وی، پتروشیمی‌ها از آمادگی لازم برای فروش ارز خود در سامانه بازار ارز تجاری و حضور همه‌جانبه در این بازار برخوردارند.
در این شرایط، با کم‌کردن شکاف نرخ‌ها، عده‌ای که خریدار هستند خارج می‌شوند؛ چراکه این افراد برای نیازهای واقعی خود احتیاجی به ارز ندارند و با خروج اینگونه افراد از بازار، نیازهای غیرواقعی از بازار خارج می‌شوند.
براساس برآوردهای اولیه قرار است پتروشیمی‌ها در هر ماه دست‌کم 900میلیون دلار ارز به نرخ بازار ارز تجاری تزریق کنند.
واکنش فعالان اقتصادی چه بود؟
یک عضو اتاق بازرگانی ایران می‌گوید: عرضه ارز پتروشیمی‌ها در بازار ارز تجاری مرکز مبادله ایران، اقدام مثبتی در راستای کنترل بازار ارز است؛ اما نباید محدود به یک زمان کوتاه شود.
رضا رستمی می‌افزاید: برای ارزیابی دقیق تأثیر این اقدام، نیاز به گذر زمان داریم و احتمالا ظرف 2 تا 3روز آینده می‌توان پیش‌بینی مشخص‌تری ارائه کرد.
او تأکید می‌کند: اگر این روند به‌صورت پایدار ادامه پیدا کند و دچار نوسان و تغییرات ناگهانی نشود، می‌تواند در بلندمدت تأثیر بسیار مثبتی بر بازار ارز داشته باشد و به ایجاد ثبات کمک کند.
فریدون اسعدی، دبیر اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی هم می‌گوید: با راه‌اندازی بازار ارز تجاری و ورود پتروشیمی‌ها به این بازار، عرضه ارز در کشور افزایش می‌یابد و قیمت‌ها نیز تعدیل خواهد شد.
او می‌افزاید: اگر می‌خواهیم اقتصاد را در تعادل پایدار قرار دهیم، باید عرضه و تقاضا را برابر نگه داریم؛ درغیراین‌صورت با ناترازی روبه‌رو می‌شویم.
به‌گفته این فعال اقتصادی هر‌قدر بتوانیم عرضه ارز در اقتصاد را بیشتر افزایش دهیم، بیشتر می‌توانیم نرخ ارز را شکننده کنیم و آن را کاهش دهیم؛ درنتیجه بازار ارز به روال قبلی همراه با ثبات نسبی و آرامش برمی‌گردد.
سایه سیاست بر بازار ارز
تحولات منطقه از یک سو و ورود دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا به کاخ سفید در هفته‌های آینده از سوی دیگر، بر انتظارات و چشم‌انداز بازار ارز ایران اثر گذاشته تا جایی که دبیر اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران یادآوری می‌کند:
بخشی از تحولات نرخ ارز که در هفته‌های اخیر شاهد آن هستیم به‌دلیل تشدید تنش‌های سیاسی است که با اقدامات اخیر بانک مرکزی مانند راه‌اندازی بازار ارز تجاری، احتمالا به تعادل می‌رسد.
مدیریت انتظارات تورمی از یک سو و تغییر سیاست‌های پولی برای کنترل نرخ تورم از سوی دیگر، می‌تواند بر روند احتمالی تأثیر منفی تحولات سیاسی بر بازار ارز ایران اثر بگذارد.
