نشست شاخه اقتصادي فرهنگستان علوم با موضوع اقتصاد سياسي صنعت‌زدايي در ايران برگزار شد.
فرشاد مومني، اقتصاددان و عضو هيات علمي دانشگاه علامه طباطبايي در اين نشست گفت: از نقطه عطف موج اول انقلاب صنعتي تا امروز هيچ كشوري قادر به رفع فقر، عقب‌ماندگي و وابستگي‌هاي ذلت‌آور به دنياي خارج نبوده مگر اينكه به توليد فناورانه تكيه كند.
ايران از يك جايگاه استراتژيك و تمدن‌ساز برخوردار است لذا با تكيه بر ظرفيت‌هاي بزرگي كه در دامن خود دارد، توانسته از دل تمام فراز و فرودها، زنده بيرون بيايد.
مومني خاطرنشان كرد: من برخي از جريان‌سازي‌هاي اخير براي عمده كردن مباحث حاشيه‌اي را يك روند خطرناك مي‌دانم. همچنين شيوه غيرمتعارف دولت فعلي براي تدوين برنامه هفتم نشان مي‌دهد كه گويا برخي در حال فراهم كردن نان براي مافياها هستند؟!
براي اولين‌بار شاهد هستيم سندي تدوين شده كه در آن مشاركت دستگاه‌ها، مناطق و بخش‌ها از شكل‌گيري اين سند حذف شده است لذا اين شيوه برنامه‌ريزي مشكوك است.
آنچه هم كه در اين سند نوشته شده، هيچ يك از مشخصات يك سند راهگشا را در دل خود ندارد و تا دل‌تان بخواهد موارد مشكوك و استمرار‌دهنده بحران‌هاي موجود در آن ديده مي‌شود.
اين شيوه بسيج ذخيره دانايي كشور و مشاركت‌زدايي غيرعادي از نخبگان و صاحب‌نظران به نفع كشور نيست. بايد به دولت، مجلس و سطوح بالاتر تصميم‌گيري بگوييم كه تداوم اين شيوه، ايران را در معرض هزينه‌هاي سنگين‌تر قرار مي‌دهد.
با بي‌سابقه‌ترين سقوط در بهره‌وري عوامل توليد هم روبه‌رو شده‌ايم
وي خاطرنشان كرد: چرا در پيش‌نويس برنامه هفتم، بحران محيط‌زيست در شكننده‌ترين شرايط كشور حذف شده است؟
آنهايي كه دعواهاي حيدري-نعمتي پوچ را عمده مي‌كنند، بايد توضيح بدهند چرا درحالي كه فقر در حال بيداد كردن است، وابستگي به دنياي خارج و محيط‌زيست از اسناد برنامه‌ريزي حذف مي‌شود؟
ما با بي‌سابقه‌ترين سقوط‌ها در رابطه با توان رقابت و مقاومت اقتصاد جامعه خود روبه‌رو هستيم. بي‌سابقه‌ترين جهش‌ها در ذخيره سرمايه انساني را دارا هستيم اما با بي‌سابقه‌ترين سقوط در بهره‌وري عوامل توليد هم روبه‌رو شده‌ايم. همه اين موارد امنيت ملي ما را تهديد مي‌كند.
هم حكومت و مردم بايد هوشيار باشند و بدانند كانون اصلي تمام اين بحران‌ها، پشت كردن به توليد و تكيه به اموري است كه بخواهد بدون زحمت، مشكلات را حل كند.
استاد دانشگاه علامه با اشاره به شيوه‌هاي صنعت‌زدايي در كشور، گفت: يكي از اين شيوه‌ها اين است كه دائما آلترناتيو‌هاي مجعول با محوريت توهم موفقيت از شيوه‌هاي غيرمولد ارايه مي‌شود.
يك روز مي‌گويند ما بايد نقش ترانزيتي داشته باشيم و مثل يك نعش كه ديگران از گوشه و كنارش رد مي‌شود، موفق شويم. اگر ما يك استراتژي توسعه موفق داشته باشيم، يقينا به ابزار ترانزيت كارآمد هم نياز داريم اما در شرايطي كه ما مي‌دانيم ماجراي ترانزيت مورد طمع قدرت‌هاي جهاني در منازعات هژمونيك است، تكيه كردن روي اين مفهوم مشكوك است.
يك روز هم مي‌گويند از طريق تمركز روي صنايع دستي بايد موفق شويم آن‌هم در شرايطي كه ما در دنيا با توليد دانايي محور روبه‌رو هستيم. با مصرف‌هاي مدرن شده؛ نمي‌شود از طريق توليد معيشتي، ماجرا را جلو برد. يك كساني مي‌گويند راه‌حل‌هاي پشت‌كننده به توليد و مبتني بر واردات را در دستور كار قرار دهيم.
اين را به شيوه بسيار مشكوكي در حوزه كشاورزي مي‌بينيم. طرح «نكاشت» مي‌دهند و مي‌گويند به كشاورزان پول بدهيم كه چيزي نكارند درحالي كه طرح نكاشت براي كشورهايي است كه از بيش از صد سال است كه از توليد انبوه عبور كرده‌اند و كالاهايي توليد مي‌كنند كه مورد تقاضاي جدي جهاني قرار دارد. عين اين مساله در جوسازي‌هاي مافيايي راجع به اشكالات توليدي خودروسازان وجود دارد كه مي‌خواهد راه را براي واردات باز كند.
وي افزود: مي‌گويند ما به توليد مجوز داده‌ايم يعني توليد را به يك محمل بازتوليد مناسبات رانتي تبديل مي‌كنند و همزمان ريشه‌هاي توليد صنعتي ايران را از طريق تخصيص مشكوك منابع ارزي در بالاترين سطح با واحدهاي رانتي-معدني خشك مي‌كنند. براساس گزارش وزارت صمت، طي 6 برنامه توسعه گذشته ايران، 87.5درصد سرمايه‌گذاري صنعتي توسط دولت، در حيطه رانتي- معدني‌ها بوده است.
به اينها رانت انرژي، ارز، حمل ونقل، اعتبار بانكي و… مي‌دهند سپس براي برگرداندن ارزشان، به دريوزگي مي‌افتند. گزارش رسمي وزارت صمت مي‌گويد تقريبا تمام تسهيلات ارزي و ريالي صندوق توسعه ملي دراختيار فعاليت‌هاي مربوط به پتروشيمي، فلزات و كاني‌هاي غيرفلزي قرار گرفته است.
چرا تعداد پروژه‌هاي به بهره‌برداري رسيده سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران از 49 طرح در برنامه چهارم، به 19 طرح در برنامه پنجم و 5 طرح در برنامه ششم رسيده است؟
چه كرده‌ايد كه مسافركشی بهتر از توليد شد؟
رييس موسسه دين و اقتصاد با اشاره به پديده ميان تهي‌سازي نيروي انساني در ايران، گفت: در فاصله سال 1385 تا 1390 حدود 620 ميليارد دلار به اقتصاد ايران تزريق شده اما خالص اشتغال ايجاد شده در بخش صنعت ايران منفي 415 هزار شغل بوده است. كل رسانه‌هاي حكومتي و رسانه‌هاي مافيايي يك‌بار هم به اين موضوع نپرداخته‌اند و نهادهاي نظارتي پرشمار كشور هم در برابر آن سكوت مي‌كنند.
در تاريخ چهارم اسفند 1401، رسانه‌هاي كشور گزارشي به نقل از مركز آمار منتشر كردند كه مي‌گويد، يك ميليون و 300 هزار شاغل صنعتي از بخش صنعت خارج شده‌اند. بايد وضعيت فوق‌العاده اعلام شود. شما چه كرده‌ايد كه يك فرد مي‌گويد اگر مسافركشي كند بهتر از اين است كه در خدمت توليد كشور باشد؟
مومني در پايان سخنان خود گفت: ريشه بحران‌هاي شبيه بحران نرخ ارز اين است كه به نام صنعت، مونتاژ و رانتي معدني‌ها را به توليد واقعي ترجيح داده‌اند. در گزارش‌هاي رسمي انتشار يافته، وزارت صمت گزارشي منتشر كرده مبني بر اينكه حدود 70درصد بنگاه‌هاي صنعتي تعطيل شده به دليل بحران عدم توانايي تامين سرمايه در گردش بوده است. در اين دوره از قدرت چانه‌زني توليدكننده‌هاي با شرافت كاسته شده و قدرت چانه‌زني دلال‌ها و رانتي‌ها افزايش يافته است. كل ساختار نهادي ما عليه توليد فناورانه است، بنابراين ما به يك بازآرايي سيستمي ساختار نهادي نياز داريم.
