به گزارش بنکر (Banker)، با این گفته دژپسند اگر بازارسرمایه از جمع مالیات‌دهندگان عایدی سرمایه خارج شود، مسکن، ارز و سکه به‌عنوان گروه‌های شاخص دریافت مالیات بر عایدی سرمایه در تیررس کسب درآمدهای جدید مالیاتی قرار می‌گیرند. لزوم دریافت مالیات از فعالان بازارهای غیرمولد مانند ارز، سکه، خودرو و مسکن در سال ۱۳۹۷ ازسوی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی مطرح شد و دولت آبان همان سال اعلام کرد در این زمینه لایحه می‌دهد؛ لایحه‌ای که هنوز ازسوی دولت ارائه نشده و نمایندگان مجلس یازدهم در کمیسیون اقتصادی طرح مالیات بر سوداگری (مالیات بر عایدی سرمایه) را به تصویب رساندند.
نمایندگان مجلس بررسی و اجرای طرح قانون مالیات بر عایدی سرمایه را با هدف حمایت از تولید و سرمایه‌گذاری مولد، کاهش نوسان بازارهای دارایی از جمله خودرو، مسکن، طلا و ارز و همچنین جلوگیری از افزایش نرخ ناگهانی در این بازارها پیشنهاد دادند. به‌گفته موافقان، اعمال این مالیات، انگیزه سوداگری در بازارهای دارایی را کاهش می‌دهد و به جلوگیری از افزایش نرخ نامتعارف در این بازارها می‌انجامد.
کارشناسان مزایای زیادی را برای اخذ مالیات از سرمایه برشمرده‌اند، اما کاهش اختلاف طبقاتی و توزیع عادلانه درآمد، کاهش نوسانات قیمتی در بازارهای مختلف و قابل پیش‌بینی شدن نرخ از مهم‌ترین این مزایا عنوان شده‌اند. همچنین کارشناسان موافق اجرای این طرح معتقدند کاهش نرخ تورم، سوق یافتن سرمایه‌ها به بخش‌های اقتصادی و مولد و کاهش فرارهای مالیاتی از دیگر مزایای اخذ مالیات بر عایدی سرمایه برای اقتصاد کشور خواهد بود.
محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس یازدهم در گفت‌وگو با صمت گفت: هدف این است که دریافت مالیات بر عایدی سرمایه، جلوی فعالیت‌های سوداگرایانه را بگیرد. وی با تفکیک بازار سرمایه از این پایه جدید مالیاتی گفت: امروز بازاری به‌نام بازار سرمایه داریم که مسیر حرکت این بازار جذب نقدینگی برای سرمایه‌گذاری مولد در اقتصاد کشور است. نماینده مردم کرمان در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: اگر از سهام و سپرده بانکی مالیات دریافت شود، یعنی خودمان بازار موازی را تحریک می‌کنیم. این موضوع از نگاه ما هم اساسا منتفی است. این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: بهترین راهکاری که امروز می‌تواند حجم قابل‌توجهی از نقدینگی را کم کند، این است که روان شدن نقدینگی به سمت بازار از طریق تشکیل بازارهای اولیه دنبال شود. وی با بیان اینکه دولت اکنون بهترین فرصت را برای جذب منابع دارد، گفت: این وضعیت بازار که فرصت طلایی برای اقتصاد کشور است نباید تحت‌‌تاثیر مالیات بر عایدی قرار گیرد و از نظر من، این بحث منتفی است و نه‌تنها چنین کاری نخواهیم کرد، بلکه تقویت بازار سرمایه اولویت ما است.
در همین حال، مصطفی قلی‌خسروی، رئیس اتحادیه مشاوران املاک تهران با اشاره به اینکه کشورهای جهان برای کنترل تقاضای سوداگرانه در بازار املاک از ابزار مالیات بر عایدی سرمایه استفاده می‌کنند، گفت: این پایه مالیاتی در بیش از ۱۸۰ کشور جهان اجرا می‌شود. امریکا، بریتانیا، کانادا، برزیل، چین، فرانسه، روسیه، اسپانیا، ژاپن، ایتالیا، ترکیه، بوتسوانا، قطر، لیبی و… از جمله کشورهای توسعه‌یافته، در حال توسعه و توسعه‌نیافته‌ای هستند که این مالیات را اخذ می‌کنند. وی افزود: در انگلستان یکی از دلایل اصلی اخذ مالیات بر عایدی سرمایه، رشد سریع ارزش ملک پس از جنگ جهانی دوم بود. در آن مقطع سوداگران املاک، خانه‌ها را احتکار می‌کردند تا از عایدی سرمایه استفاده کنند. رئیس اتحادیه مشاوران املاک تهران اجرای این طرح مالیاتی را راهی برای کنترل قیمت مسکن و خروج دلالان و واسطه‌گران از این بازار دانست.
در همین حال، ایرج رهبر، عضو انجمن انبوه‌سازان استان تهران با اشاره به تصویب کلیات طرح مالیات بر عایدی سرمایه گفت: این طرح در مجلس پیشین نیز مطرح شد و به‌دلیل ایراداتی که در اجرا وجود داشت، برگشت داده شد. اما اگر این طرح به‌درستی و در تمامی سرمایه‌ها اجرا شود، می‌تواند بازار مسکن و سایر بازارهای موازی را کنترل کند. عضو انجمن انبوه‌سازان استان تهران در گفت‌وگو با صمت با تاکید بر اینکه طرح مالیات بر عایدی نباید فقط در بازار مسکن اجرا شود، گفت: این طرح باید در تمامی حوزه‌های سرمایه‌گذاری از جمله بورس، خودرو، کشاورزی و… اجرا شود، زیرا اجرای این طرح در یک حوزه باعث خروج سرمایه از آن بازار می‌شود. رهبر توضیح داد: اگر سازنده‌ای ملک خود را ۳۲۰ میلیون تومان به فروش برساند، ۲۰ میلیون تومان آن بابت مالیات دریافت می‌شود؛ بنابراین، این میزان از مالیات فقط در حوزه مسکن باعث بی‌انگیزگی سرمایه‌گذاران خواهد شد. وی با بیان اینکه در اجرای این طرح، سازنده ۲ سال فرصت دارد ملک خود را به فروش برساند، گفت: این مدت زمان می‌تواند دست دلالان و سوداگران را از این بازار کوتاه کند.
اظهارات این فعالان اقتصادی درباره اخذ مالیات بر عایدی سرمایه در حوزه مسکن درحالی مطرح می‌شود که خودرو و وسایل نقلیه موتوری، ارز و سکه نیز از دیگر بازارهای موازی مشمول دریافت این مالیات به‌شمار می‌روند. دریافت مالیات از سکه هم با مصوبه مرداد ماه سازمان امور مالیاتی قطعی شد. امیدعلی پارسا، رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور ۲۵ مرداد با صدور دستورالعملی، نحوه اخذ مالیات مقطوع عملکرد سال ۱۳۹۸ اشخاص حقیقی دریافت‌کننده سکه از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را ابلاغ کرد. براساس این ابلاغیه با توجه به مفاد مواد (۱) و (۹۳) قانون مالیات‌های مستقیم اصلاحی سال ۱۳۹۴ دریافت‌کنندگان سکه سال ۹۸، مشمول پرداخت مالیات مقطوع شده‌اند. فعلا هم خبری از قرارگیری سپرده‌های بانکی در مشمولان دریافت این مالیات نیست.
معامله‌گران خودرو باید مالیات بدهند
معاون امور صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت هم چندی پیش با بیان اینکه قیمت‌های فعلی خودروها در بازار مورد تایید وزارتخانه نیست، از طراحی طرح مالیات بر عایدی سرمایه خبر داد که در صورت اجرا از مابه‌التفاوت قیمت درب کارخانه و حاشیه بازار و از معامله‌گران خودرو مالیات اخذ می‌شود.مهدی صادقی‌نیارکی در گفت‌وگو با ایرنا افزود: تصویب این مالیات ویژه که به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی به ستاد اقتصادی دولت رفته، می‌تواند حضور دلالان و واسطه‌گران را در این بازار کمرنگ کند. پیشنهاد اخذ مالیات بر عایدی سرمایه در حوزه خودرو، پس از آن جدی شد که قیمت خودرو در بازار به‌شدت افزایش یافت. هدف از ارائه پیشنهاد یادشده این بود که با لحاظ کردن مالیاتی جدید، انگیزه خرید و فروش خودرو در تعداد بالا کاهش یافته و به‌نوعی دست دلالان و واسطه‌گران از بازار کوتاه شود. همزمان مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز با انتشار گزارشی تاکید کرد در شرایط فعلی بازار خودرو، اخذ مالیات بر عایدی سرمایه می‌تواند نتایج مثبتی را به همراه داشته باشد. «تدوین قانون مالیات بر خودرو دوم هر خانواده»، «قانون مالیات بر معاملات مکرر خودرو» و همچنین «قانون مالیات بر عایدی سرمایه در خودرو»، ۳ مسیری بود که کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی از آنها به‌عنوان راهکارهای کاهش التهاب بازار خودرو یاد کرده بودند.
اموال و دارایی‌های غیرمنقول (املاک) و اموال و دارایی‌های منقول شامل خودرو و وسایل نقلیه موتوری، جاده‌ای، ریلی، دریایی و هوایی، سکه و ارز مشمول مالیات بر عایدی سرمایه هستند. درحقیقت مالیات بر عایدی سرمایه بر ارزش دارایی وضع نمی‌شود، بلکه بر افزایش ارزش دارایی یا همان عایدی دارایی وضع می‌شود؛ به‌طور مثال، اگر فردی ملکی را امسال به قیمت ۱۰۰ میلیون تومان خریداری کند و سال بعد به قیمت ۱۵۰ میلیون تومان بفروشد، درصدی از ۵۰ میلیون تومان افزایش ارزش دارایی، مشمول پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه خواهد بود. همچنین در طرح پیشنهادی کمیته اقتصاد مقاومتی مجلس شورای اسلامی، انتقال بین نزدیکان نسبی درجه اول خانواده شامل والدین و فرزندان و همسر دائم، معاف از مالیات در نظر گرفته شده است. از سوی دیگر، برای تشویق به عرضه مسکن و ساخت، ضروری است نخستین انتقال واحدهای مسکونی نوساز از پرداخت مالیات بر عایدی املاک معاف شود.
در موارد خرید و فروش متعدد یک یا چند نوع سهام، سهم‌الشرکه و حق‌تقدم، محاسبه عایدی سرمایه و تعیین دوره تملک آن براساس ترتیب تاریخ خریدهای انجام‌شده از نخستین خریدهای همان سهم انجام می‌شود.
سخن آخر…
ایران جزو معدود کشورهای جهان است که در آن از عواید سرمایه‌ای هیچ‌گونه مالیاتی اخذ نمی‌شود، در حالی‌که بازار اغلب دارایی‌های منقول و غیرمنقول به‌دلیل نبود مالیات بر عایدی سرمایه، همواره جولانگاه سفته‌بازان و سوداگران بوده است. بسیاری بر این باورند که اجرای این طرح می‌تواند حباب‌های موجود در بازار مسکن و خودرو که به بیش از ۷۰ درصد رسیده را از بین ببرد و باعث شکسته شدن قیمت‌ها شود.
