دیروز قیمت دلار بار دیگر رکورد تازه‌ای ثبت کرد. هر دلار آمریکا دیروز در بازار آزاد به قیمت ۵۰ هزار تومان هم رسید.
این در حالی است که چند روز گذشته هر چند ابراهیم رییسی با تکرار وعده‌های انتخاباتی و دادن قول کنترل وضعیت اقتصادی و توجه ویژه به وضعیت معیشت مردم، تلویحا وضعیت حاد اقتصادی را تایید کرد، اما این سخنان تاثیری بر چهره اقتصادی روز بازار نداشت .
در مقابل گرانی کالاهای اساسی، حقوق دریافتی کارگران و کارمندان یا حتی عیدی ناچیز پایان سال آنها کفاف دخل و خرج زندگی آنها را نمی‌دهد. صدای انتقادها نسبت به گرانی‌ها به قدری زیاد شده که به مجلس هم رسیده است.
در همین رابطه دیروز «فتح‌اله توسلی» عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در توئیتی از افزایش افسارگسیخته نرخ ارز انتقاد کرد و نوشت: «مسوولان محترم اقتصادی کشور توضیح دهند دقیقا دارند چه کار می‌کنند و قیمت ارز تا کجا قرار است برسد؟
آیا از تاثیرات عمیق این شرایط بر معیشت مردم و اقتصاد ملی آگاهی دارند؟» بنابراین مهم‌ترین نگرانی کارشناسان سفره‌های معیشتی اقشاری است که مدت‌هاست آب رفته، اما اخیرا بیم آن می‌رود که به کلی حذف شود.
این در حالی است که پیامدهای حذف سفره معیشتی مردم جبران‌ناپذیر است و سرآغاز انواع و اقسام آسیب‌های اجتماعی خواهد بود. آنچه مسلم است اقتصاد در تمام ارکان زندگی تاثیر مستقیمی دارد و نمی‌توان از تبعات اجتماعی بیماری اقتصاد چشم‌پوشی کرد.
مهم‌ترین تبعات اجتماعی اوضاع نابسامان اقتصادی افزایش کودک‌‌همسری، بزهکاری، اعتیاد، افزایش کودکان کار و کارتن‌خوابی است و در نهایت منجر به افزایش مرگ‌های خودخواسته در میان افراد جامعه می‌شود.
به همین دلیل به عقیده برخی از کارشناسان میزان نارضایتی در میان اقشار مختلف جامعه به خصوص طبقه متوسط که پیش از این زندگی نسبتا متعادلی داشتند و اخیرا به زیر خط فقر سقوط کرده‌اند، بیشتر شده است.
کمااینکه تبعات روحی و روانی گسترده این گرانی‌ها کیان خانواده را تهدید می‌کند و در پی آن آمار طلاق افزایش چشمگیری داشته و تمایل به ازدواج هم کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است. همچنین در راستای کاهش آمار ازدواج، فرزندآوری هم به کمترین میزان در ۱۱ سال اخیر رسیده است.
تبعات این موضوع هم کاهش نیروی انسانی متخصص در سال‌های آینده است.
در حالی برخی از کارشناسان بر این باورند که رشد تورم و کاهش ارزش تورم در ایران ناشی از تحریم‌های سختی است که بیش از یک دهه است به شدت منابع ارزی ایران را تحت تاثیر قرار داده است.
اما برخی کارشناسان بر این عقیده‌اند که کنترل این اوضاع برای دولت سخت نیست. تمام این سخنان در حالی بیان می‌شود که دیروز رییس‌جمهور در صفحه توئیتر خود نوشته بود: «آینده را برای اقتصاد، سفره مردم و معیشت، بسیار روشن می‌بینم.» این روزها به جز ایشان کمتر کسی آینده اقتصادی و معیشتی مردم را روشن می‌بیند!
سفره‌های خالی
در همین حال دکتر «حسین راغفر» استاد اقتصاد دانشگاه با اشاره به تاثیرات دلار ۵۰ هزار تومانی بر معیشت مردم گفت: به نظرم این روزها به قدری سفره‌های معیشتی مردم کوچک‌تر شده که به تعبیری، دیگر سفره‌ای برای آنها باقی نمانده است.
در این میان بیشترین آسیب روانی و اجتماعی معطوف به قشر محروم جامعه است، زیرا امروزه برخلاف ادعای دولت قشر ضعیف از حداقل‌های یک زندگی محروم شده‌اند.
اصولا درآمدهای این افراد کم اما هزینه‌های زندگی با توجه به نوسانات دلار و تورم چندین برابر شده است، به همین دلیل دیگر سفره‌ای برای آنها باقی نمانده است.
البته وضعیت اقتصادی قشر متوسط هم دست کمی از قشر ضعیف جامعه ندارد، چه‌بسا با درآمدهای ریالی نمی‌توان هزینه‌های دلاری را پوشش داد.
بخش قابل توجهی از طبقه متوسط با توجه به درآمدهای کم به زیر خط فقر سقوط کرده‌اند. به همین دلیل بیشترین میزان نارضایتی هم در بین این طبقه شکل گرفته است، زیرا این طبقه به یکباره از وضعیت نسبتا معتدل به وضعیت اسفباری سقوط کردند.
این در حالی است که هنوز هم ثباتی در قیمت‌ها وجود ندارد، بنابراین سقوط آنها کماکان ادامه دارد.
وی با بیان اینکه دولت به دلیل کسری بودجه نسبت به افزایش نرخ ارز اقدام کرده است، افزود: به نظر می‌رسد دولتمردان توان اداره اقتصاد کشور را ندارند.
با اینکه دولت بارها قول کنترل وضعیت اقتصادی را داده اما ظرفیت‌های کارشناسی و تجربی مورد نیاز برای مدیریت اقتصاد بحران‌زده کشور را ندارد. متاسفانه این روزها عده‌ای از افزایش تورم سود می‌برند اما نیمی از جمعیت کشور قربانی این موضوع هستند.
موضوع اصلى این است که دولت تاکنون پاسخگوی تبعات گرانی ارز نبوده است.
این کارشناس اقتصادی با تاکید بر اینکه آثار دلار ۵۰ هزار تومانی از همین امروز یا حداکثر تا دو روز آینده در سفره‌های مردم مشهود می‌شود، بیان کرد: متاسفانه اگر همین لحظه گشتی در مغازه‌ها و خواربار‌فروشی‌ها بزنید متوجه می‌شوید که از صبح که قیمت دلار به ۵۰ هزار تومان رسیده است، مغازه‌داران برای گران کردن اجناس خود از یکدیگر سبقت گرفته‌اند.
گرانی‌ها به نوعی شیرینی شب عید از سوی دولت به مردم است. بنابراین قیمت برخی اقلام اساسی از همین امروز سر به فلک کشیده است اما درخصوص برخی موارد که با یک فاصله زمانی گران می‌شود، مانند مسکن باید سال آینده منتظر قیمت‌های سرسام‌آور بود.
این در حالی است که در حال حاضر هم تهیه مسکن برای برخی خانواده‌های اقشار مختلف جامعه سخت‌تر شده است.
این استاد دانشگاه الزهرا با اشاره به پیامدهای درآمدهای ریالی و هزینه‌های دلاری بر مردم تاکید کرد: به نظرم این روزها مشکلات اقتصادی نارضایتی‌های زیادی را در میان آحاد جامعه ایجاد کرده است.
دولت از یک طرف قیمت ارز را بالا می‌برد تا حقوق بدهد و بخشی از بدهى‌هاى بانکی خود را بپردازد. اما واقعیت این است که هزینه‌هاى این کار براى جامعه خیلى سنگین است. سوال من از مسوولان و آنهایى که این سیاست‌ها را ترویج مى‌دهند این است که آیا اصلا به پیامدهاى چنین اقداماتى فکر کرده‌اند؟!
او با تاکید بر وجود راهکار درخصوص کنترل وضعیت موجود ادامه داد: قطعا کنترل این موضوع برای دولت سخت نیست، منتها منافع دولت از مسیر افزایش نرخ ارز و تورم تامین می‌شود. با افزایش قیمت‌ها عده‌ای سودهای بزرگی به دست می‌آورند اما بازنده اصلی این امر طبقه متوسط و به خصوص طبقه محروم است.
