کم‌پولی بانک‌ها

به گزارش بنکر (Banker)، این نرخ رشد عمدتا از دو کانال افزایش دارایی‌های خارجی بانک مرکزی و مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی رخ داده است. ۶/ ۳۵واحد درصد از رشد پایه پولی مربوط به افزایش دارایی‌های خارجی بانک مرکزی است.

همچنین در سال جدید استفاده دولت از تنخواه بانک مرکزی برای تامین مالی باعث شده تا در سال جاری شاهد رشد چشم‌گیر مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی باشیم. بررسی آمارها نشان می‌دهد در یک سال منتهی به شهریور ماه ۱۴۰۰، سپرده‌های بانک‌ها و موسسات اعتباری نزد بانک مرکزی رشد بیش از ۴۴درصدی داشته است.

  کاهشی شدن منابع بانک‌ها

آمارهای پولی بانک مرکزی نشان می‌دهد سپرده‌های دیداری بانک‌ها نزد بانک مرکزی به کمترین مقدار خود در دو سال اخیر رسیده که این امر نشان می‌دهد منابع موجود در دسترس بانک‌ها کاهش چشم‌گیری داشته است.

سپرده دیداری بانک‌ها نزد بانک مرکزی به سطح ۸/ ۹هزار میلیارد تومان رسیده است. سپرده دیداری در شهریور ماه نسبت به اسفند ۵/ ۵۸درصد کاهش داشته است. همچنین رشد نقطه به نقطه سطح سپرده دیداری در شهریور، حدود منفی ۶۰درصد بوده که رقمی بی‌سابقه است.

این در حالی است که در شهریور ماه سال گذشته رشد نقطه به نقطه این شاخص بیش از ۱۰۰ درصد بوده است. همه اینها نشان از آن دارد که منابع در دسترس بانک‌ها کاهش داشته که این امر تاثیر خود را در نرخ سود بین بانکی منعکس کرده است.

  پایه پولی بر مدار رشد

شاید مهم‌ترین خبر درباره آمارهای پولی تابستان رکوردشکنی رشد پایه پولی بود. در آخرین ماه تابستان سال جاری نرخ نقطه به نقطه پایه پولی با رشد بیش از ۵/ ۳۹درصدی مواجه شد. آمارها حکایت از آن دارد ۵/ ۳۶ واحد درصد از این رشد مربوط به دارایی‌های خارجی بانک مرکزی بوده است.

به این ترتیب دارایی‌های خارجی بانک مرکزی مهم‌ترین عامل افزایش متغیرهای پولی در نیمه سال جاری بوده است. همچنین آمارها حکایت از آن دارد که رشد ۶ماهه پایه پولی حدود ۱۳درصد بوده که این امر نشان می‌دهد اکثر پایه پولی در نیمه دوم سال گذشته افزایش پیدا کرده و سهم ۶ماهه نخست سال جاری در افزایش پایه پولی کمتر بوده است.

در مقابل اما، خالص مطالبات باننک مرکزی از بخش دولتی در شهریور ماه سال جاری بیش از ۷۸درصد نسبت به شهریور سال گذشته کاهش داشته است. به این ترتیب به نظر می‌رسد سهم مطالبات بانک مرکزی از دولت در آخرین ماه فصل تابستان کاهش داشته، اما به‌دلیل صعودی شدن بیش از پیش خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی همچنان تراز حساب بانک مرکزی منفی مانده است.

از نکات دیگر قابل توجه اینکه خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی در شهریورماه نسبت به اسفند سال گذشته ۱۱۶درصد افزایش یافته که این امر ناشی از استقراض دولت در ۶ماه نخست سال جاری از طریق تنخواه بوده است. همه این عوامل در کنار یکدیگر موجب شده در پایان شهریور ماه پایه پولی به رقم ۵۱۸هزار میلیارد تومان برسد.

بررسی دقیق‌تر آمارهای مربوط به رشد پایه پولی حاکی از آن است که در ۱۲ ماه منتهی به شهریور سال ۱۴۰۰ رشد پایه پولی دو موتور مهم داشته است.

در سال ۹۹ رشد دارایی‌های خارجی بانک مرکزی سهم اصلی رشد پایه پولی را به خود اختصاص داده است؛ به‌طوری‌که در مرداد ماه ۶/ ۳۵درصد از رشد نقطه به نقطه ‌۵/ ۳۹درصدی این متغیر مربوط به افزایش دارایی‌‌های خارجی بانکی مرکزی بوده است.

این اتفاق به آن دلیل رخ داده است که در سال ۹۹ دولت از طریق منابع ارزی صندوق توسعه ملی اقدام به تامین مالی و پوشش کسری بودجه خود  کرد. این موضوع خود را در افزایش دارایی‌های خارجی بانک مرکزی منعکس کرده است. از طرفی دیگر در سال ۱۴۰۰ رشد اصلی پایه پولی از ناحیه افزایش مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی اتفاق افتاده است.

این موضوع از تغییر کانال تامین مالی دولت برای پوشش کسری بودجه ناشی شده است؛ به‌طوری‌که از ابتدای سال جاری استفاده دولت از تنخواه بانک مرکزی باعث رشد پایه پولی از این کانال شده است.

  رشد نقدینگی با جزئیات آن

 روز گذشته بانک مرکزی جزئیات آمارهای پولی شهریور ماه سال جاری را منتشر کرد. بر این اساس نقدینگی در شهریور ماه ۵/ ۴۰درصد رشد نقطه به نقطه را تجربه کرد. به این ترتیب سطح کل نقدینگی در شهریور ماه سال به بیش از ۴هزار هزار میلیارد تومان رسیده است.

این آمارها حکایت از آن دارد که در شهریور ماه سال جاری رشد نقطه به نقطه پول و شبه‌پول به ترتیب ۹/ ۳۵ و ۶/ ۴۱درصد رسیده است.

اگرچه رشد نقطه به نقطه شبه پول از پول پیشی گرفته است، اما نسبت به اسفند ماه سهم پول از نقدینگی اندکی افزایشی بوده است سهم پول از نقدینگی در شهریور ماه به ۱/ ۲۰ درصد رسیده که در مقایسه با اسفند ماه سال گذشته ۲/ ۰واحد درصد افزایش داشته است.

در حالی سهم شبه‌پول از نقدینگی نسبت به اسفند ماه سال گذشته ۲/ ۰ درصد کاهش داشته است. این امر به آن معناست که انتظارات تورمی در شهریور نسبت به اسفند ماه اندکی افزایشی بوده است از سهم ۱/ ۲۰درصدی پول از نقدینگی ۸/ ۱درصد آن به اسکناس و مسکوکات و ۳/ ۱۸درصد آن به سپرده‌های دیداری متعلق است.

از طرفی آمارهای مربوط به شهریور حاکی از آن است که در سومین ماه تابستان سال جاری رشد نقطه به نقطه پول و شبه پول به ترتیب به ۹/ ۳۵ و ۶/ ۴۱درصد رسیده است.

از طرفی دیگر آمارها نشان‌دهنده آن است که این دو متغیر از اسفند ماه سال گذشته تا پایان ماه شهریور ماه سال به ترتیب ۲/ ۱۸ و ۷/ ۱۶درصد افزایش را تجربه کرده‌اند. این دو موضوع در کنار یکدیگر موجب شده در ماه آخر فصل تابستان سهم پول از شبه‌پول افزایشی شده است.

  ضریب فزاینده همچنان افزایشی

ضریب فزاینده نقدینگی همچنان در حال افزایش است. ضریب فزاینده نقدینگی در شهریور ماه سال جاری به به بیش از ۸/ ۷ درصد رسیده است. این در حالی است که این ضریب در اسفند و شهریور ماه سال گذشته به ترتیب ۵/ ۷ و ۷/ ۷درصد بوده که این امر نشان‌دهنده شیب افزایشی این ضریب از ابتدای سال جاری دارد.

منظور از ضریب فزاینده، نسبت نقدینگی به پایه پولی است و اضافه شدن این ضریب به این معناست که خلق پول توسط بانک‌ها از سرعت خلق پول توسط بانک مرکزی فراتر رفته است.