عبدالناصر همتی در سه سال گذشته عافیت‌‌طلبی نکرد و به نقد وضعیت موجود و پیشنهاد برای اصلاح معیشت مردم پرداخت.
اکنون باید دید او چه برنامه‌ای برای سکانداری اقتصاد ایران دارد و آیا می‌تواند به‌راحتی از سد مجلس اصولگرا عبور کند؟
سیاستمداری که سه سال پیش داعیه ریاست‌جمهوری داشت و سه سال بی‌وقفه مشغول انتقاد از دولت سیزدهم بود، گزینه پیشنهادی رئیس‌جمهور برای تصدی وزارت امور اقتصادی و دارایی است و شاید همین روزها کلید ورود به عمارت تاریخی باب‌همایون را از مجلس تحویل بگیرد.
اگر همه چیز خوب پیش برود، عبدالناصر همتی به زودی سکان‌دار وزارتخانهای می‌شود که بزرگانی چون هوشنگ انصاری، محمد یگانه، محسن نوربخش و داود دانش‌جعفری سال‌ها کلیددار آن بوده‌اند. وزارتخانهای که متصدی اصلی تنظیم سیاست‌های اقتصادی و مالی و سیاست‌های مالیاتی است.
وزارتخانهای که دولتی درون دولت محسوب می‌شود و وزیر آن نقشی کلیدی در سیاست‌گذاری اقتصادی کشور دارد.
کزی بوده و مدتی هم ریاست بیمه مرکزی را بر عهده داشت که هر دو به نوعی زیرمجموعه وزارت اقتصاد هستند. مطابق قانونی قدیمی، رئیس‌کل بانک مرکزی را وزیر اقتصاد به رئیس‌جمهور پیشنهاد می‌دهد و او زیر حکمش را امضا می‌کند. رئیس‌کل بیمه مرکزی هم به طور مستقیم توسط کلیددار باب همایون عزل‌ونصب می‌شود.
به این ترتیب همتی در نقطه‌ای قرار می‌گیرد که بالاتر از پست‌های قبلی اوست اما آیا ساختمان باب همایون در حد و اندازه همتی هست؟
گلادیاتور اقتصاد
عبدالناصر همتی را به گلادیاتور تنها تشبیه کردند. مردی که به تنهایی به جنگ دولت سیزدهم رفت و درحالی که دیگر همرزمانش سکوت کرده بودند یا ترجیح دادند وارد چالش با دولت سیدابراهیم رئیسی نشوند، عافیت‌‌طلبی را کنار گذاشت و سیاست‌های اقتصادی دولت قبل را به چالش کشید.
همتی هر روز در حساب شخصی‌اش در شبکه ایکس همچنین در کانال تلگرامی‌اش یا در اظهارنظرهای مطبوعاتی، نقدهای جدی به سیاست‌های اقتصادی دولت وارد می‌کرد.
به طور مشخص سیاست‌های مالی و پولی دولت سیزدهم که وزیر اقتصاد و رئیس‌کل بانک مرکزی متولی آنها بودند از نقدهای صریح آقای همتی در امان نماندند. آن روزها یکی از افرادی که بدون ملاحظه پاسخ همتی را می‌داد، محمدرضا فرزین بود که اکنون سرنوشتش به دو شکل در دستان همتی است.
اگر همتی در مجلس رای بیاورد، فرزین با نظر مستقیم و غیرمستقیم او شاید در بانک مرکزی بماند و شاید هم بانک مرکزی را ترک کند.
حتی اگر همتی وزیر اقتصاد نشود، باز هم احتمال اینکه پزشکیان در بانک مرکزی از او استفاده کند، زیاد است بنابراین فرزین باید از بانک مرکزی خداحافظی کند.
مسعود پزشکیان به میزان زیادی به همتی اعتقاد دارد؛ چنانکه در روز پیروزی قطعی‌اش به دو نفر وعده حتمی وزارت داد؛ یکی به عباس عراقچی برای وزارت خارجه و دیگری به همتی برای وزارت اقتصاد.
به این ترتیب از همان ابتدا برای ظریف و اعضای شورای راهبردی مشخص بود که همتی و عراقچی سرجهازی دولت چهاردهم هستند.
به این ترتیب با پیروزی پزشکیان و قولی که به او داد، همتی برای تجدید قوا به شمال سفر کرد و ۱۰ روز در ویلای شخصی‌اش استراحت کرد و برنامه نوشت و در نهایت نامش به عنوان وزیر پیشنهادی اقتصاد به مجلس داده شد.
برنامه‌های همتی
عبدالناصر همتی برنامه‌هایش را در سفر شمال نوشت و خیلی زودتر از دیگران توانست پیشنهادهای مشخص خود را به مسعود پزشکیان بدهد.
او در دیداری که به بهانه پیروزی پزشکیان داشت، شمایلی از برنامه‌های خود را ارائه کرد. همتی در این دیدار گفت: با منابع انسانی و فیزیکی که در کشور وجود دارد، می‌توان با تعامل در داخل و خارج و یک مدیریت منسجم و کارآمد، کارهای مهمی انجام داد.
همتی روی این نکته که تیم اقتصادی باید هماهنگ باشد نیز تاکید کرد. او به پزشکیان گفت: انشاالله با تدابیر دولت ایشان و نیز همراهی سایر قوا شاهد یک تحول مثبت در صحنه اقتصادی کشور باشیم.
گزارش آقای همتی جلدی فیروزه‌ای دارد و به رنگ انتخاباتی پزشکیان تهیه شده است. محور اصلی این برنامه، افزایش تعامل با اقتصاد جهان و کشورهای منطقه است.
اولین بخش منتشر شده از برنامه همتی برای وزارت اقتصاد به تصریح اصول کلی این برنامه می‌‌پردازد.
بر این اساس، توسعه همه‌جانبه، شفافیت و پاسخگویی، تقویت بخش خصوصی، ثبات اقتصادی، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و تعاملات بین‌المللی اصول کلی حاکم بر برنامه این سیاستمدار برای تصدی وزارت اقتصاد است.
او در بخش بعدی، سرفصل‌های دیدگاه‌های حاکم بر برنامه خود را معرفی می‌کند و درباره هر یک از آنها توضیحی مختصر ارائه می‌دهد.
بر این اساس، دیدگاه‌های حاکم بر برنامه شامل تاکید بر «رشد پایدار اقتصاد و ایجاد شغل»، «کنترل تورم و ثبات اقتصادی»، «اصلاح ساختاری اقتصاد»، «شفافیت و مبارزه با فساد»، «توسعه منابع انسانی»، «تقویت دیپلماسی اقتصادی» و «توجه به مسائل اجتماعی و زیست‌محیطی مربوط به حوزه کار این وزارتخانه» می‌شود.
بر این اساس در بخش «رشد اقتصادی پایدار و ایجاد شغل» به اقداماتی چون توسعه بخش خصوصی، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، حمایت از صادرات غیرنفتی و تسهیل‌گری مالی برای توسعه فناوری و نوآوری اشاره شده است.
برنامه این وزیر پیشنهادی برای «کنترل تورم و ثبات اقتصادی» به سه مورد انضباط در سیاست‌های پولی و مالی، اصلاح نظام بانکی و مدیریت انتظارات تورمی محدود می‌شود.
بخش اصلاحات اقتصادی نیز سه سرفصل خصوصی‌سازی و کوچک‌سازی دولت، کاهش مداخله دولت در اقتصاد و اصلاح نظام مالیاتی به چشم می‌خورد.
در بخش پایانی این گزارش، همتی ۹ راهبرد را برای وزارت اقتصاد برمی‌شمرد؛ در میان این موارد عناوینی چون کنترل تورم و ثبات‌بخشی به اقتصاد، رشد اقتصادی فراگیر و اشتغال‌زا، مبارزه با فساد و افزایش شفافیت، عدالت‌گستری و کاهش فقر و شکاف درآمدی، گسترش تعامل سازنده با اقتصاد جهانی و رشد سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها به چشم می‌خورد.
به نظر می‌رسد، تعامل سازنده با اقتصادی جهانی مهم‌ترین و اثرگذارترین مورد در میان این راهبردهاست.
در بخشی از این گزارش، اشاره می‌شود که «کشور در سال‌های اخیر در عرصه‌های اقتصادی عمدتاً به دلیل دو عامل عمده تحریم و حکمرانی نامناسب، شرایطی دشوار و بحرانی داشته است».
به واسطه این دو عامل اثرگذار، کشور «با مشکلاتی از قبیل رشد اقتصادی پایین و بی‌ثبات، تداوم تورم بالا و بی‌ثباتی اقتصاد کلان، تشدید نابرابری در توزیع درآمد و ثروت در سال‌های اخیر، تداوم کسری تجاری غیرنفتی، سهم پایین تامین مالی کشور از محل سرمایه‌گذاری خارجی و بازار سرمایه، نرخ بیکاری بالا و مشارکت اقتصادی پایین، کاهش شدید ارزش پول ملی، تشدید ناترازی‌های جدی در حوزه‌های مختلف و ازجمله شبکه بانکی، پایین بودن نرخ پس‌انداز، نرخ پایین تشکیل سرمایه و کاهش سرمایه‌گذاری و مستهلک شدن سرمایه‌های فیزیکی و زیرساخت‌ها و ادامه تحریم‌های ظالمانه مواجه بوده و این امر روند رشد و توسعه اساسی کشور را به شدت متاثر کرده است».
همتی و چالش مجلس
همتی، اقتصاد خوانده و سیاستمداری اهل مبارزه است. یکی از ویژگی‌های او سرسخت بودن است اما همین ویژگی گاه او را دچار خطای محاسباتی می‌کند.
اگر موضوعی از نظر او درست باشد، پای آن می‌ایستد و به هیچ عنوان کوتاه نمی‌آید اما موضوع این است که گاهی موضوع به زعم او درست، خطای بزرگی است که همتی بر اجرای آن اصرار می‌ورزد. با همه اینها قواره همتی از وزارت اقتصاد هم بزرگ‌تر است.
همان‌طور که اشاره شد، عبدالناصر همتی و عباس عراقچی سرجهازی کابینه مسعود پزشکیان هستند و به احتمال زیاد برای گرفتن رای اعتماد، مشکل زیادی نخواهند داشت.
با این حال همتی در مجلسی که نمایندگان جبهه پایداری صحنه‌گردان آن هستند، چالش جدی خواهد داشت. اغلب نمایندگان مجلس در زمره هواداران سیدابراهیم رئیسی هستند و قطعاً به تلافی سه سال نقد جدی همتی بر اقتصاد رئیسی، زیر دو خم او را می‌گیرند.
اگر همتی موفق شود از چالش مجلس اصولگرا سالم خارج شود که هیچ، در غیر این صورت به احتمال زیاد او راهی بانک مرکزی می‌شود و مسعود پزشکیان فرد دیگری را برای تصدی وزارت اقتصاد معرفی خواهد کرد.
